Zakład pracy jako organizm społeczny

Kiedy mówimy „zakład pracy”, mamy na myśli zarówno ludzi w nim pracujących, jak i wszelkie normy regulujące ich zachowania, a także struktury formalne i nieformalne, stosunki społeczne oraz środki, organizację i technologię pracy, jej tryb i efekty.

Zatem zakład pracy możemy rozpatrywać w dwojakim aspekcie: jako instytucję administracyjną, czyli biurokratyczną albo inaczej sformalizowaną oraz jako instytucję społeczną, w której zachodzą określone stosunki społeczne, a więc jako określony organizm społeczny. Jak dotąd w podejściu do pracy w zakładzie najczęściej przeważał aspekt pierwszy i to zarówno w odniesieniu do organizowania działalności zakładu, jak też do oceniania jego efektów. Warunki gospodarki rynkowej, w której marketing odgrywa doniosłą rolę, a efektywność zależy nie tylko od tego, co się robi, ale przede wszystkim od tego, jaki styl pracy charakteryzuje pracowników zakładu zarówno wewnątrz zakładu, jak i w kontaktach zewnętrznych, skłaniają nas do rozpatrywania zakładu również jako organizmu społecznego, w którym zachodzą określone stosunki interpersonalne (międzyosobnicze).

Ponieważ stosunki międzyludzkie rozpatrujemy na gruncie psychologii społecznej, nasze określenie tego terminu będzie uwzględniało aspekty zarówno psychologiczne, jak i społeczne. Przez stosunki międzyludzkie będziemy rozumieli trwałe oddziaływania na siebie ludzi, określone przez ich osobowość, oceny i uczucia wzajemne oraz przez normy i role społeczne pełnione przez nich. Terminem ’’styczność” można nazwać oddziaływanie krótkotrwałe, np. rozmowę klienta z obsługą informacji firmy. Pojęciem ’’kontakt” można określić oddziaływanie częstsze i trwalsze, np. relacje między pracownikiem instytucji obsługującym dział sprzedaży (handlowy) a stałymi odbiorcami towarów lub usług.