Częstość koszystania z nietypowych form pracy

Uzyskane w trakcie referowanych badań wyniki, dotyczące częstości korzystania z różnych nietypowych form pracy, pokrywają się z rezultatami innych prowadzonych w Polsce analiz. W badaniach prowadzonych przez IPiSS na próbie 264 firm, zrealizowanych na przełomie lat 2001/2002, zdecydowanie najczęściej stosowanymi elastycznymi formami pracy były kontraktowanie pracy oraz praca na czas określony. Zdecydowanie mniej firm wykorzystywało w swojej codziennej działalności dzielenie pracy, pracę na wezwanie, pracę dorywczą, wypożyczanie pracowników, pracę tymczasową czy pracę w domu (Sobocka-Szczapa 2003: Kryńska 2003). Także w przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie 360 przedsiębiorstw MSP z obszaru województwa podkarpackiego w badaniach CATI otrzymano niemal identyczną hierarchię nietypowych form zatrudnienia8. Do najczęściej wykorzystywanych nietypowych form zatrudnienia należały umowy na czas określony. Rzadziej stosowane było kontraktowanie pracy czy zatrudnienie w niepełnym wymiarze. Pozostałe formy były wykorzystywane wyjątkowo rzadko. Chodzi tu o dzielenie pracy, pracę na wezwanie, pracę w domu, telepracę czy wypożyczanie pracowników.

Powtarzająca się w różnych badaniach niemal identyczna struktura „popularności” poszczególnych nietypowych form zatrudnienia każe postawić pytanie o powody takiego, a nie innego jej ukształtowania się. Wydaje się, iż największa powszechność stosowania pracy na czas określony wynika z faktu, iż jej stosowanie nie wymaga od pracodawców wysokich nakładów w momencie zwalniania pracowników, nie wymaga też podania przyczyny zwolnienia (Sobocka- -Szczapa 2003). Tak więc jest to forma wpływająca bezpośrednio na zwiększenie elastyczności kadrowej kosztem pracownika, któremu nie przysługują niemal żadne przywileje pracownicze, czego nie można powiedzieć o innych spośród nietypowych form pracy (przede wszystkim zaś o pracy tymczasowej). Jednocześnie praca na czas określony niczym się nie różni (pod względem sposobu jej wykonywania) od klasycznych form zatrudnienia. To odróżnia ją od takich form, jak np. praca w domu. Stwierdzić więc można, iż dążenie do uelastycznia form zatrudnienia jest w Polsce asymetryczne. Dotyczy jedynie pracobiorców, nie występuje zaś (w większej skali) po stronie pracodawców.