– 1) . Potrzeba uzasadnień. Dyskusja może być rzeczowa i skuteczna, jeśli stwierdzenia nasze będą należycie uzasadnione. Zasada racji dostatecznej postuluje, by uzasadniać wypowiadane sądy oraz ustosunkowywać się krytycznie do słyszanych wywodów, a w razie wątpliwości żądać uzasadnienia:
– 2) . Konieczność stosowania argumentów w racjonalnej dyskusji. W strukturze argumentacji wyróżniamy dwa człony – żądanie oraz argument. W żądaniu obserwujemy obecność tezy (teza mieści się w żądaniu). Kiedy ekonomista powiada: ”Ta transakcja jest bardzo interesująca, ponieważ stwarza podstawy rozwoju zakładu”, to mamy do czynienia z wypowiedzią, w której argument uzasadnia tezę. Czy jednak zawsze tak jest? I w jakim stosunku pozostaje argument do żądania? Otóż mamy zazwyczaj dwa rodzaje argumentów: wykazujące związek z tezą, uzasadniające tezę jak w podanym przykładzie oraz nie wykazujące takiego związku, a więc nie uzasadniające tezy, np. ”Ta transakcja jest bardzo interesująca, bo tak twierdzą inni ekonomiści, z którymi rozmawiałem”. Mamy zatem dwa rodzaje argumentów racjonalnych: pierwszy zaliczamy do rzeczowych, drugi do nierzeczowych. Są przypadki, gdy argumentacja nierzeczowa jest równie przekonywująca jak rzeczowa, np. gdy doradca ekonomiczny czy główny księgowy podczas rozmów z kontrahentem powie swojemu dyrektorowi: ’’jestem pewien, że ten kontrakt jest dla nas korzystny”:
– 3) . Waga dowodu. Oto reguły związane z ciężarem dowodu:
– a) obowiązek udowodnienia spoczywa na osobie wysuwającej w dyskusji jakieś żądanie, a w szczególnym przypadku twierdzenie, chyba że będzie to oczywistość przyjęta bez uzasadnienia:
– b) oponent nie musi atakować nie uzasadnionej dostatecznie tezy, może jej wprost nie przyjąć, żądając ewentualnie uzasadnienia, jeśli to jest w jakiś sposób potrzebne w przyjętej taktyce:
– c) w przypadku odrzucenia nieuzasadnionego żądania (np. bądź przekonany, że ta strategia ekonomiczna nie ma sensu, bo wolimy tradycyjne i sprawdzone…), przeciwnik nie ma obowiązku żadnego dodatkowego tłumaczenia swojego stanowiska:
– d) odpowiedź pytaniem na pytanie jest próbą przerzucenia ciężaru dowodu na przeciwnika, ale od niego zależy, czy będzie chciał przyjąć obowiązek udowodnienia na siebie. Może odmówić i egzekwować uzasadnienie:
– 4). Zabieranie głosu. W dyskusji prowadzonej przez przewodniczącego powiedzieć swoje zdanie można dopiero po otrzymaniu jego zezwolenia:
– w kwesti formalnej poza kolejnością zgłoszeń do dyskusji. Kwestie formalne, to wszelkiego rodzaju sprawy związane z formą prowadzenia dyskusji, a nie ich treścią, np. z kolejnością omawianych zagadnień, przedłużeniem lub odroczeniem dyskusji, zrobieniem przerwy,
– w kwestiach merytorycznych, dotyczących roztrząsanego tematu, według kolejności zgłoszeń.
Leave a reply