Kultura a jednostka

Wartości określają, co jest dla człowieka ważne, wjaki sposób definiuje swoje cele, z czym skłonny jest się identyfikować, o co walczyć. Wartości stanowią także wskazówkę w postępowaniu i podstawę naszych ocen, osądów moralnych, dokonywanych wyborów i reakcji na postępowanie innych. Dopasowanie wartości ukierunkowujących działania pracowników do wartości kultury organizacyjnej jest jednym z warunków sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Brak zgodności wartości indywidualnych pracownika z wartościami kultury organizacji jest podstawą rozwinięcia się dysfunkcjonalnych, a nawet patologicznych relacji między jednostką a firmą, w skrajnych przypadkach prowadząc do ich całkowitego załamania.

Przykładem takiej sytuacji jest układ, w którym firma wymaga daleko posuniętego konformizmu, kładąc nacisk na wydajność i ścisłą kontrolę, a jednostka kieruje się niezależnym sądem, dąży do realizacji własnej osobowości i ceni duży zakres autonomii. Najbardziej prawdopodobnym efektem ewidentnej rozbieżności pomiędzy postawą jednostki a oczekiwaniami firmy będzie minimalne zaangażowanie ze strony pracownika. Jak pisze B. Siewierski, „będzie on, być może stawiał się do pracy, ale będzie wykonywał minimum niezbędnych obowiązków, a nawet sabotował pewne działania. Nie nastąpi tu internalizacja celów i wartości firmy, czyli uznanie ich przez pracownika za swoje własne. Będzie to akceptacja wymagań jedynie na drodze ulegania pod przymusem ekonomicznym (obawa przed utratą miejsca pracy)”.16