Człowiek w swoim życiu pełni bardzo wiele różnych ról społecznych. Jedne z nich to te, które wypełniają nam zasadniczą część życia, na przykład rola członka rodziny (dziecka, małżonka, rodzica) czy rola zawodowa, związana z pracą, np. rola doradcy ekonomicznego, właściciela zakładu, pracownika, kolegi – współpracownika, członka społeczności zawodowej itp. Istotną część życia wypełnia również rola ucznia, najpierw w fazie tzw. kształcenia ogólnego, a później kształcenia zawodowego. Wielu z nas pełni także rozmaite role społeczne, np. członka związku zawodowego, cechu, samorządu lokalnego czy branżowego, członka organizacji politycznych, charytatywnych, stowarzyszeń, klubów itp. Do drugiej grupy można zaliczyć te role, które pełnimy w sposób doraźny, incydentalny, jak na przykład rola pasażera, klienta w sklepie lub zakładzie kosmetyczno-fryzjerskim, pacjenta u lekarza lub w szpitalu, uczestnika konkursu, przeglądu itp.
Pod pojęciem roli społecznej rozumiemy zespół zachowań oczekiwanych od jednostki zajmującej określoną pozycję społeczną. Każdy człowiek w danej grupie społecznej, w tym szczególnie w grupie zawodowej spotyka się ze względnie stałym oddziaływaniem pewnych norm. Taki względnie stały system norm postępowania obowiązujący w grupie oraz odpowiadające im wyobrażenia pożądanych zachowań każdego członka nazywać będziemy rolą społeczną. Role zawodowe są wyodrębnione z ogółu ról społecznych, a zatem są konkretnym rodzajem tych ról.
W każdej roli zawodowej (społecznej) można wyodrębnić dwie płaszczyzny: przepis roli i pełnienie roli. Przepis roli jest to określony zbiór oczekiwań, jakie otoczenie społeczne ma wobec osoby, która daną rolę ma pełnić lub już pełni. Jeżeli np. kandydujemy do roli pracownika zakładu lub studenta albo już tę rolę pełnimy, to oczekiwania wobec nas są wyraźnie określone i to przez różne osoby i grupy społeczne z naszego otoczenia.
Leave a reply