Potrzeby – ich podział i funkcjonowanie w życiu człowieka cz. II

Istnieje wiele podziałów potrzeb. Ograniczymy się do przedstawienia interesującej koncepcji A. H. Maslowa. Nie wyodrębnia on poszczególnych potrzeb twierdząc, że brak jest odpowiednich kryteriów podziału, a wyliczanie potrzeb cząstkowych jest bezcelowe między innymi z racji ich ogromnej ilości. Autor nie podaje konkretnych objawów jednostkowych potrzeb, lecz wyodrębnia 5 ich grup: potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, prestiżu i uzna nia oraz potrzeby samorealizacji. Oprócz tych pięciu grup wyróżnia on potrzeby poznawcze i estetyczne. Nie ujmuje ich jednak w odrębną grupę, uważa bowiem, że potrzeby te są narzędziami w zaspakajeniu pięciu podstawowych grup potrzeb.

A. H. Maslow, zakładając istnienie potrzeb różnego rzędu stwierdza, że tworzą one hierarchiczny układ. Potrzeby wyższego rzędu mogą być zaspokojone dopiero wtedy, kiedy zostaną zaspokojone potrzeby niższego rzędu. W pierwszej kolejności więc zaspokajane są potrzeby najbardziej elementarne: potrzeba jedzenia, picia, wydalania, unikania bólu czy niebezpieczeństwa. Zaspokojenie tych potrzeb jest warunkiem pojawiania się potrzeb wyższego rzędu, takich jak: potrzeba miłości, przyjaźni, założenia rodziny. Następnie pojawić się mogą potrzeby uznania społecznego, znaczenia w grupie itd. Dopiero po zaspokojeniu tych potrzeb wytworzyć się może potrzeba doskonalenia się, potrzeby poznawcze, estetyczne, samourzeczywistnienia. Maslow, a także W. James, Z. Freud, A. Adler i Goldstein zgodni są co do tego, że potrzeby i siły im równoważne są najsilniejszym napędem działania jednostki ludzkiej.

Z różnych koncepcji potrzeb wynika, że istnieją grupy potrzeb, instynktów czy popędów, które w opinii większości psychologów stanowią podstawowe źródło nadające zachowaniu człowieka energię i kierunek. Tak więc dokonując klasyfikacji potrzeb ludzkich należy, ogolnie biorąc, wyodrębnić dwie ich grupy:

– potrzeby elementarne, biologiczne, służące zachowaniu naszego istnienia biologicznego, jednostkowego i gatunkowego oraz

– potrzeby wyższe, natury psychicznej dane tylko człowiekowi.

Potrzeby wpływające na zachowanie człowieka

Potrzeby elementarne to: potrzeba pokarmu, snu, oddychania, utrzymania optymalnej temperatury ciała i potrzeba seksualna. Zaspokojenie tych potrzeb jest konieczne dla utrzymania się przy życiu i przetrwania człowieka jako gatunku.

Potrzeby wyższe zwane inaczej psychicznymi trudniej jest sklasyfikować. Istnienie tych potrzeb sprawia, że człowiek pragnie kontaktu z drugim człowiekiem, zależy mu na akceptacji innych wybranych ludzi, jest zdolny do miłości, przyjaźni, potrafi kogoś lubić, szanować albo nienawidzić. Jest zdolny do bezinteresownej pomocy i koleżeństwa. Dąży do poznawania rzeczywistości, realizacji zainteresowań, poszukiwania sensu życia, wyznaczania sobie celów życiowych. Na podstawie tych przykładów widać jak trudno sklasyfikować potrzeby wyższe. Łatwo tutaj zauważyć, że istnienie jednej potrzeby może warunkować ukształtowanie innej, poprzez którą człowiek osiąga zaspokojenie tej pierwszej.

Niezależnie od tego, jaką kto wyznaje teorię, jak klasyfikuje potrzeby, to w większości klasyfikacji pewne potrzeby zwykle się powtarzają. Są to potrzeby, które zdaniem autorów wywierają największy wpływ na zachowanie człowieka. Możemy do nich zaliczyć:

– potrzebę stowarzyszania, zwaną inaczej instynktem społecznym,

– potrzebę prestiżu i uznania, nazywaną potrzebą utrzymywania i podnoszenia własnej wartości,

– potrzebę seksualną,

– potrzebę agresywności, zwaną instynktem walki,

– potrzebę poznawczą,

– potrzebę bezpieczeństwa, zwaną instynktem samozachowawczym,

– potrzeby organiczne (fizjologiczne), potrzebę żywienia i opiekowania się kimś, zwaną instynktem macierzyńskim.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>