O odporności psychicznej decyduje wiele czynników cz. II

Nadrzędny cel lub cele życiowe, zwane ideami dominującymi, zwiększają również odporność psychiczną. Przez ideę należy rozumieć cel absorbujący człowieka, motywujący go do działania. Dla różnych ludzi mogą być to różne cele, np. skończenie studiów. Istotne znaczenie ma fakt, aby cel, który ma być realizowany, nie przekraczał możliwości osoby, która ma go realizować.

Innym pozytywnym czynnikiem jest wsparcie społeczne. Jest to wsparcie płynące z powiązań człowieka z innymi ludźmi, grupami społecznymi lub z całym społeczeństwem. To wsparcie społeczne może przyjmować różne formy:

– emocjonalne (człowiek, który je otrzymuje, odczuwa, że jest kochany i potrzebny),

– materialne (człowiek, gdy tego potrzebuje, otrzymuje pomoc pod różną postacią, np. dary, pożyczki, usługi).

Przed bezpośrednim, negatywnym działaniem stresu na psychikę chronią większość ludzi, z większym lub mniejszym powodzeniem, mechanizmy obronne osobowości. Działanie ich polega na nawykowych, nieuświadomionych sposobach radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i służą one dwom zasadniczym celom:

– podnoszeniu szacunku dla samego siebie, patrzeniu na siebie jak na kogoś godnego podziwu, szacunku, pochwały. Cel ten realizowany jest poprzez wypieranie ze świadomości tych wspomnień, popędów i czynów, które można by interpretować jako pomniejszające czy obniżające osobistą wartość:

– ochronie przed nadmiernym lekiem poprzez jego redukcję. Istnieje bowem skłonność, aby wszystko, co wydaje się dobre czy szlachetne zapisywane było na własne konto. Służy to wzmocnieniu naszej pozycji we własnych oczach. To są pozytywne aspekty mechanizmów obronnych. Aspektem negatywnym mechanizmów obronnych jest ucieczka lub obrona przed lękiem, w wyniku której nie następuje jednak redukcja. Mechanizmy obronne występują w zachowaniu ludzi normalnych.

Spośród wszystkich zjawisk i procesów społecznych, u podłoża których znajduje się brak możliwości odpowiedniego zaspokojenia potrzeb, na pierwsze miejsce wysuwają się konflikty społeczne, ponieważ ich powstawanie jest bezpośrednim skutkiem poczucia niezaspokojenia potrzeb i agresywności zachowania.

Konkludując, można powiedzieć: zapobieganie konfliktom w zasadzie sprowadza się do unikania przyczyn, od wyliczenia których rozpoczyna się niniejszy rozdział.